Pokeren met de thuiszorg

N

u er een reële kans bestaat dat TSN Thuiszorg omvalt - na het aankondigen van een surseance van betaling volgt meestal het faillissement - nemen we die andere partij eens onder de loep. De overheid. Want hoewel TSN  veel te verwijten valt, geldt hetzelfde natuurlijk voor de (lokale) overheid, die het zover heeft laten komen. Waar twee vechten, hebben beiden schuld.

De pijn bij TSN zit vooral bij het onderdeel Huishoudelijke Hulp. Om het even plat te zeggen, de schoonmaaksters in de thuiszorg.  Iedereen, die zelf zijn of haar huisje niet zelfstandig meer schoon kan maken en geen mantelzorger in de buurt heeft, zou via de WMO een huishoudelijke hulp kunnen aanvragen. En misschien heeft de aanvrager dan wel aanvraagster geluk. Tegenwoordig lijkt het eerder op een grote loterij of men wel of niet in aanmerking komt. Maar dat terzijde.

Nu heeft de gemeente niet al die huishoudelijke hulpen zelf in dienst, maar schakelt ze voor deze vorm van zorg (thuis)zorginstellingen in. Via een openbare aanbesteding kan een zorginstelling inschrijven. Daarom zijn we ook maar eens gaan spitten in de wijze waarop een aanbesteding binnen de gemeenten tot stand komt. En dat is vrij fascinerend.

Een korte uitleg hoe dat proces verloopt. Eerst stelt de gemeente de aanbesteding op en plaatst deze op een speciale website van de overheid voor aanbestedingen. De gemeente legt vervolgens de spelregels op schrift vast en zorgt ervoor dat er inspraak is voor de inschrijvende partij. Na wat heen- en weer overleg (in de stukken wordt gesproken van een overlegtafel) tussen de aanbieders van zorg en de aanbestedende  gemeente wordt de opdracht aan één of meer partijen gegund. En alles komt op schrift te staan, zodat het proces helder en inzichtelijk is. Op dezelfde website wordt gemeld dat de aanbestedingsprocedure is afgerond. Vervolgens kan de gemeente de huishoudelijke hulp toewijzen aan de zorgvragers.

Nu is er iets raars aan de hand met die aanbestedingen, tussen neus en lippen door heb ik het grote manco al genoemd.  De gemeente bepaalt de spelregels en kan dus ook van tevoren bepalen welk tarief per uur zij  maximaal wil betalen aan de zorginstelling. En dat is eigenlijk ongehoord, want zo valt er bitter weinig te verdienen aan het bieden van huishoudelijke hulp.

Op de website van de gemeente Utrecht vond ik een ingevuld rekenmodel van het bureau Berenschot, waarbij men door allerlei posten bij elkaar te tellen tot een bepaald tarief kwam. Alleen is er één probleem met deze werkwijze. Wil een zorginstelling niet kopje onder gaan, dan zal zij een marge/opslag in moeten bouwen. En laat die marge in het rekenmodel op nul gesteld zijn!  Stel dat de gemeente Utrecht dit tarief gewoon oplegt aan de zorgaanbieder, dan begrijpen u en ik dat  dit een bijzonder ongezond uitgangspunt is. En inmiddels is mij ook duidelijk dat deze werkwijze  gewoon door de lokale overheden wordt gebruikt. Her en der heb ik de tarieven waarvan uitgegaan wordt door bureau Berenschot voorbij zien komen in de berichtgeving rondom TSN.

Niet de lokale overheid dient het tarief te bepalen, maar de zorgaanbieder. En wanneer er meerdere aanbieders zijn, wint degene met het laagste tarief. Wil de gemeente met eventueel een tweede of derde aanbieder werken, dan kan de gemeente een gemiddeld tarief bepalen aan de hand van de door de zorginstellingen aangeboden tarieven. Zo wordt de lust dan wel last eerlijk verdeeld tussen de partijen.

Alleen… Uit één van de verslagen van een gemeente die ik tijdens mijn zoektocht vond, wordt gesproken over een opdracht tot bezuinigen van 35% op het beschikbare budget en zelfs 40% op het budget voor 2016.

En wie zijn hiervan de dupe? In eerste instantie de gemeente, die door het Ministerie van VWS aangezet wordt tot prijsdumping, in tweede instantie de zorgaanbieder, die een tarief moet accepteren die onder (ver) de kostprijs ligt en uiteindelijk is degene die via de WMO een beroep doet op de huishoudelijke hulp, de grootste verliezer in dit pokerspel om de centen.

Daarom is het ook tergend om te zien dat staatsecretaris van Rijn en minister Schippers samen de handen in de zakken houden en niet ingrijpen. Met mooie woorden kom je niet zo ver. Want laten we wel wel zijn, de schuld ligt volledig bij dit kabinet door het ronduit onverantwoorde beleid, dat hier tentoongespreid wordt.